Slapen is een essentieel onderdeel van ons normale dagritme, waarbij ons lichaam allerlei noodzakelijk processen in gang zet om de geestelijke en lichamelijke gevolgen te verwerken van het zestien uur wakker zijn geweest en om eventuele schade te herstellen. Iedereen heeft wel eens het nare gevoel meegemaakt dat optreedt nadat je om wat voor reden dan ook een normale nachtrust hebt gemist. Waarschijnlijk zal je ook wel eens gehoord hebben dat een tekort aan slaap – of een verstoord slaap-waakritme door onregelmatig werk – kan leiden tot allerlei gezondheidsproblemen. Dat dit zelfs zeer ernstige ziektes kan veroorzaken blijkt wel uit het feit dat veel onderzoeken een samenhang laten zien tussen enerzijds te weinig of slecht slapen, en anderzijds een verhoogd risico op allerlei vormen van kanker. Dit mag als verrassend klinken, maar dat is het in wetenschappelijk opzicht eigenlijk niet. We weten immers al geruime tijd dat slaaptekort kan leiden tot ernstig verhoogde cortisolspiegels en juist te lage productie van het slaaphormoon melatonine en een gestoorde energiestofwisseling. Dit kan leiden tot verlaagde weerstand en verhoogde neiging tot zowel chronische ontstekingen als acute infecties zoals verkoudheid, ongewenste gewichtstoename en zelfs diabetes. Al na een eenmalige korte nachtrust, met vier in plaats van acht uur slaap, vermindert het aantal van bepaalde afweercellen die van belang zijn om kanker te bestrijden met ruim 70 procent. Bovendien zijn er aanwijzingen dat slaapgebrek ook aanleiding geeft tot een verhoogde productie van vrije zuurstofradicalen, die het ontstaan van kankercellen stimuleren. Onvoldoende slaap stimuleert het ontstaan en uitzaaien van kanker Ondertussen is ook uit klinisch onderzoek het verband tussen slapen en kanker aangetoond. Zo werd in de beroemde Nurses Health Study aangetoond dat vrouwen met een lage melatonineproductie maar liefst 43% procent meer kans hebben om borstkanker te krijgen. Een meer recent onderzoek uit 2018 laat zien dat blauw licht in de avond – zoals dat onder meer wordt uitgestraald door onze moderne Ledverlichting en elektronische apparaten – een verhoging van borstkanker en prostaatkanker tot gevolg heeft met wel 50 tot 100% procent! Uit onderzoeken blijkt ook dat je kans op het krijgen van borstkanker en dikke darmkanker toeneemt als je minder dan 6 uur slaapt. Gepubliceerd onderzoek heeft ondertussen ook laten zien dat de duur en kwaliteit van je slaap ook rechtstreeks samenhangt met de prognose van bestaande kanker. Voor deze studie werd gebruikt gemaakt van de gegevens van de Women’s Health Initiative Study. Om de relatie tussen slapen en de prognose bij kanker te onderzoeken werd gebruik gemaakt van de (pre-diagnostische) gegevens over het slaappatroon van 21.000 vrouwen. Bij hen werd vervolgens gedurende de onderzoeksperiode van 1993 tot 2014 vastgesteld of ze kanker kregen en daaraan overleden. Het blijkt dat er vooral bij borstkanker een belangrijke samenhang bestaat tussen de duur van de slaap en de overlevingsduur nadat de diagnose borstkanker is gesteld.
Zorg voor een betere kwaliteit en hoeveelheid slaap
Wanneer je onvoldoende slaap krijgt, worden alle andere maatregelen om je gezondheid te verbeteren, zoals verse voeding en meer lichaamsbeweging, eigenlijk zinloos. Probeer maar eens alle gezonde adviezen te volgen, terwijl je per nacht twee uur minder gaat slapen. Ik weet zeker dat je je in minder dan een week tijd miserabel voelt en mogelijk ondertussen zelfs ziek bent geworden.
Het zal geen verrassing zijn dat de enige manier om slaaptekort te corrigeren eruit bestaat om de oorzaken op te sporen en deze weg te nemen. De redenen van onvoldoende duur en kwaliteit van je slaap kunnen velerlei zijn, maar nadat de diagnose kanker is gesteld is hevige stress vaak de belangrijkste oorzaak. In bepaalde gevallen van slaaptekort kan het aangewezen zijn om slaapmiddelen te gebruiken. Neem deze in overleg met je arts echter alleen voor een betrekkelijk korte periode en niet langer dan een paar weken. Het gebruik van slaapmiddelen verstoort namelijk altijd de normale herstelfunctie van de hersenen tijdens de slaap, je vermogen om te herinneren wat er de dag ervoor is gebeurd en wat je hebt geleerd. Het is ook niet onbelangrijk te vermelden dat onderzoek laat zien dat mensen die langdurig slaapmedicatie gebruiken juist vaker kanker krijgen en er vervolgens ook sneller aan overlijden.
Vooral indien je kanker hebt, of hebt gehad, en vanwege de daaruit volgende stress gedurende langere tijd slecht slaapt, is het belangrijk je te laten behandelen door een slaapcoach. Door je stress te verminderen en beter te slapen word je afweersysteem sterker en verbetert je energiestofwisseling. Meer en meer onderzoek laar zien dat je hiermee de resultaten kan verbeteren van de behandelingen die je oncoloog je kan bieden.
William Cortvriendt is medicus en bestsellerauteur van onder meer Hoe word je 100 en Lichter. Zijn nieuwe boek Kankervrij gaat over wat je zelf kunt doen tegen kanker.